Czy istnieje rozwód kościelny?

W ostatnim czasie bardzo często słyszymy takie pojęcia jak rozwód kościelny i unieważnienie ślubu kościelnego. Należy zaznaczyć, że rozwód i unieważnienie małżeństwa to procedury mające zastosowanie w prawie rodzinnym.

Zgodnie z Kodeksem Rodzinnym i Opiekuńczym jeśli pomiędzy małżonkami nastąpił zupełny i trwały rozkład pożycia  każde z nich może żądać rozwiązania zawartego małżeństwa przez rozwód. Jeśli zostanie wytoczone powództwo małżeństwo zostanie rozwiązanie od momentu określonego w wyroku.

Procedurą określoną przez prawo rodzinne jest również unieważnienie małżeństwa. Sąd unieważnia małżeństwo jeśli zostanie wytoczone powództwo i zaistnieją przyczyny określone ustawą. Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy określa następujące przyczyny i przeszkody małżeńskie, które mogą spowodować unieważnienie małżeństwa:

•          wiek (mniej niż 18 lat),

•          ubezwłasnowolnienie całkowite,

•          choroba psychiczna,

•          bigamia,

•          pokrewieństwo (w linii prostej oraz rodzeństwo),

•          powinowactwo (w linii prostej),

•         przysposobienie. 

Ponadto małżeństwo może być unieważnione z powodu zaistnienia wad oświadczenia woli oraz nieprawidłowo sporządzonego pełnomocnictwa w przypadku zawierania małżeństwa przez pełnomocnika. Jeśli małżeństwo zostanie unieważnione przez sąd wywołuje to takie same skutki jak rozwód. Należy przy tym pamiętać, że małżonek, który wiedział o istnieniu przeszkody i zawarł małżeństwo w złej wierze jest traktowany jako winny rozkładowi pożycia.

     W Kościele katolickim nie istnieje zatem procedura rozwodu kościelnego ani unieważnienia ślubu kościelnego. Prawo kanoniczne w określonych sytuacjach przewiduje możliwość przeprowadzenia procesu stwierdzenia nieważności małżeństwa. Należy wskazać, że istnieją trzy rodzaje przesłanek umożliwiające stwierdzenie nieważności małżeństwa:

1) przeszkody małżeńskie - brak wymaganego prawem wieku, impotencja, pozostawanie we wcześniej zawartym związku małżeńskim, różnica religii, święcenia, złożenie wieczystego publicznego ślubu czystości w instytucie zakonnym, uprowadzenie, małżonkobójstwo, pokrewieństwo, powinowactwo, przyzwoitość publiczna oraz pokrewieństwo prawne;

2)    wady zgody małżeńskiej – brak wystarczającego używania rozumu, poważny brak rozeznania oceniającego, niezdolność do podjęcia i wypełnienie istotnych obowiązków małżeńskich z przyczyn natury psychicznej, brak wystarczającej wiedzy o małżeństwie, błąd co do osoby lub jej istotnego przymiotu, podstęp, symulacja zgody małżeńskiej całkowita lub częściowa, warunek, przymus oraz bojaźń;

3)   brak formy kanonicznej – małżeństwo powinno być zawierane wobec ordynariusza miejsca lub proboszcza albo wobec kapłana delegowanego przez jednego z nich a także dwóch świadków.

Proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest procesem pisemnym. Rozpoczyna go wniesienie przez stronę  skargi powodowej odpowiednika pozwu w prawie świeckim.

Sądem właściwym do rozpoczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa jest:

1.    trybunał miejsca, w którym małżeństwo zostało zawarte;

2. trybunał miejsca, w którym jedna ze stron lub obie strony mają stałe lub tymczasowe zamieszkanie;

3.    trybunał miejsca, w którym faktycznie trzeba będzie zebrać większość materiału dowodowego.

Podsumowując należy jeszcze raz podkreślić, że w Kościele katolickim nie istnieje rozwód kościelny ani unieważnienie ślubu kościelnego. Jedyną procedurą przewidzianą w prawie kanonicznym jest stwierdzenie nieważności małżeństwa, które z wyżej opisanych przyczyn nigdy nie zaistniało.

Jeśli macie jakieś pytania zapraszam do kontaktu ze mną w komentarzach. Chętnie wyjaśnię wszystkie wątpliwości :)