Przebieg procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa

 Klienci bardzo często pytają mnie jak przebiega proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Poniżej zamieszczam krótki kompaktowy opis przebiegu procesu od momentu wniesienia do sądu skargi powodowej do wydania wyroku. Zapraszam do lektury.  

 Na początku warto podkreślić, że proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa bardzo różni się od sprawy rozwodowej. Jest to proces pisemny. Zwykle strony w całym procesie są wzywane do sądu tylko raz w celu złożenia oświadczeń stron (potocznie jest to nazywane przesłuchaniem).

W celu rozpoczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy złożyć w odpowiednim sądzie biskupim skargę powodową. Powinna  ona zwięźle przedstawiać historię małżeństwa. W skardze powodowej należy zawrzeć zgodę na przekazanie jej drugiej stronie oraz wskazać najważniejsze dowody w sprawie.

Następnym etapem jest przekazanie treści skargi powodowej stronie pozwanej. Ma ona 15 dni na ustosunkowanie się do jej treści. Po zapoznaniu się z oświadczeniami stron sąd wydaje dekret zawiązania sporu. Kolejnym etapem procesu jest postępowanie dowodowe. W sądzie mogą być przedstawiane różne środki dowodowe obok oświadczeń stron mogą to być również:

- przesłuchanie świadków,

- dowody z dokumentów,

- opinie biegłych (w praktyce najczęściej jest wykorzystywana opinia biegłego psychologa),

- wizja lokalna,

- oględziny sądowe.

 O zakończeniu postępowania dowodowego sąd informuje strony osobnym pismem. W tym momencie strony mogą się zapoznać z całością zebranego materiału dowodowego tzw. publikacja akt. Następnie swoje uwagi przesyła obrońca węzła małżeńskiego, który wskazuje to wszystko co według niego przemawia za ważnością małżeństwa. Strony lub ich pełnomocnicy mają prawo do złożenia odpowiedzi na uwagi obrońcy węzła małżeńskiego, mogą również wnieść pisma obrończe. Potem sąd przystępuje do wydania wyroku.

Warto podkreślić, że obecnie zgodnie z przepisami zawartymi w motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, wyrok sądu I instancji jest dla stron wiążący jeśli żadna z nich nie wniesie apelacji. Stanowi to znaczne skrócenie procesu ponieważ przed wejściem w życie wskazanego dokumentu dopiero dwa zgodne wyroki sądu pozwalały na stwierdzenie, że małżeństwo jest nieważne.

Zgodnie z prawem kanonicznym proces w pierwszej instancji powinien zakończyć się w ciągu roku. Warto wskazać, że obecnie istnieje również możliwość procesu skróconego przed biskupem o którym napiszę już niedługo.

            

Rozwód a podział majątku

Nierozłącznie funkcjonującym problemem przy rozwodzie jest zagadnienie związane z podziałem majątku. Istnieją dwie możliwości „sądowego” podziału majątku, jedną z nich jest złożenie wniosku o podział majątku do sądu wraz z pozwem rozwodowym. Taka możliwość dopuszczalna jest tylko w sytuacji kiedy strony postępowania są zgodne co do sposobu podziału majątku, jego wartości oraz składu. Wymienione wcześniej warunki mają służyć szybkiemu zakończeniu postępowania rozwodowego, czyli na sprawnemu uzyskaniu rozwodu. Drugim sposobem jest złożenie wniosku o podział majątku do sądu rejonowego po uprawomocnieniu się wyroku rozwodowego.

Warto wspomnieć, że podział majątku wspólnego po rozwodzie nie jest obowiązkiem, a przywilejem. Istotną informacją jest również fakt, że to roszczenie nie ulega przedawnieniu, czyli możemy z wnioskiem o podział majątku wspólnego wystąpić do sądu w dowolnym dla nas czasie. 

Składając wniosek do sądu zawsze należy określić co wchodzi w skład majątku wspólnego oraz wskazać jego wartość. W skład majątku wspólnego wchodzą nieruchomości oraz ruchomości nabyte podczas trwania małżeństwa. Byli małżonkowie mogą wnieść taki wniosek do sądu wraz z propozycją zgodnego podziału majątku. Jeżeli jednak strony nie są w stanie same porozumieć się co do kwestii majątkowych, musi zrobić to za nich sąd. Sąd po wycenie majątku wspólnego może podjąć decyzję o:

- Przyznaniu nieruchomości/ ruchomości na własność jednej ze stron oraz zobowiązać ją do spłaty drugiego współwłaściciela,

- Sprzedaży nieruchomości/ ruchomości w przypadku, gdy żadna ze stron nie jest w stanie ponieść kosztów spłaty drugiego współwłaściciela, 

- Podziale fizycznym rzeczy, jeżeli istnieje taka możliwość.

Co do zasady małżonkowie majątkiem wspólnym dzielą się po połowie, ze względu na równy udział w majątku wspólnym. Zdarzają się  jednak sytuacje kiedy z ważnych powodów każdy z małżonków może wnosić, aby podział majątku wspólnego nastąpił z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do jego powstania.

 Podział majątku wiąże się z poniesieniem kosztów sądowych. Kwoty jakie należy uiścić są uregulowane w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. W przypadku wniesienia wniosku o podział majątku wspólnego po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej pobiera się opłatę stałą w wysokości 1000 zł, jeżeli natomiast wniosek ten zawiera zgodny projekt podziału majątku, opłata ta wynosi 300 zł.