Przebieg procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa

 Klienci bardzo często pytają mnie jak przebiega proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Poniżej zamieszczam krótki kompaktowy opis przebiegu procesu od momentu wniesienia do sądu skargi powodowej do wydania wyroku. Zapraszam do lektury.  

 Na początku warto podkreślić, że proces o stwierdzenie nieważności małżeństwa bardzo różni się od sprawy rozwodowej. Jest to proces pisemny. Zwykle strony w całym procesie są wzywane do sądu tylko raz w celu złożenia oświadczeń stron (potocznie jest to nazywane przesłuchaniem).

W celu rozpoczęcia procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa należy złożyć w odpowiednim sądzie biskupim skargę powodową. Powinna  ona zwięźle przedstawiać historię małżeństwa. W skardze powodowej należy zawrzeć zgodę na przekazanie jej drugiej stronie oraz wskazać najważniejsze dowody w sprawie.

Następnym etapem jest przekazanie treści skargi powodowej stronie pozwanej. Ma ona 15 dni na ustosunkowanie się do jej treści. Po zapoznaniu się z oświadczeniami stron sąd wydaje dekret zawiązania sporu. Kolejnym etapem procesu jest postępowanie dowodowe. W sądzie mogą być przedstawiane różne środki dowodowe obok oświadczeń stron mogą to być również:

- przesłuchanie świadków,

- dowody z dokumentów,

- opinie biegłych (w praktyce najczęściej jest wykorzystywana opinia biegłego psychologa),

- wizja lokalna,

- oględziny sądowe.

 O zakończeniu postępowania dowodowego sąd informuje strony osobnym pismem. W tym momencie strony mogą się zapoznać z całością zebranego materiału dowodowego tzw. publikacja akt. Następnie swoje uwagi przesyła obrońca węzła małżeńskiego, który wskazuje to wszystko co według niego przemawia za ważnością małżeństwa. Strony lub ich pełnomocnicy mają prawo do złożenia odpowiedzi na uwagi obrońcy węzła małżeńskiego, mogą również wnieść pisma obrończe. Potem sąd przystępuje do wydania wyroku.

Warto podkreślić, że obecnie zgodnie z przepisami zawartymi w motu proprio Mitis Iudex Dominus Iesus papieża Franciszka, wyrok sądu I instancji jest dla stron wiążący jeśli żadna z nich nie wniesie apelacji. Stanowi to znaczne skrócenie procesu ponieważ przed wejściem w życie wskazanego dokumentu dopiero dwa zgodne wyroki sądu pozwalały na stwierdzenie, że małżeństwo jest nieważne.

Zgodnie z prawem kanonicznym proces w pierwszej instancji powinien zakończyć się w ciągu roku. Warto wskazać, że obecnie istnieje również możliwość procesu skróconego przed biskupem o którym napiszę już niedługo.